Zoeken

Doutsje Idzenga eerste kaderarts palliatieve zorg op SEH

Veel patiënten komen in de laatste fase van hun leven op de spoedeisende hulp (SEH) terecht. Bij SEH-arts Doutsje Idzenga ging dat steeds meer knellen. “Ondanks alle inspanningen die we deden, stierven ze vaak binnen een paar dagen of weken. Het voelde alsof we zinloos werk deden.”

 

Tijdens de coronacrisis komen in hoog tempo kwetsbare patiënten naar de SEH. Een flink aantal van hen sterft. “We deden allerlei onderzoeken en behandelingen bij ze”, vertelt Doutsje. “Maar het voelde gewoon niet goed. Velen waren al lange tijd ziek. Het ging me steeds meer tegenstaan om alles uit de kast te trekken. In die periode leerde ik collega’s van het palliatief team van St Jansdal kennen. Ik wist wel dat ze er waren, maar ze kwamen nooit op de SEH.”

Geen polonaise meer

Geen polonaise meer

De zorg die het palliatief team bood, opende de ogen bij Doutsje. “Als dokter ben ik opgeleid om mensen beter te maken. Ik doe onderzoeken en behandelingen volgens protocollen. Zorgverleners uit het palliatief team gingen in gesprek met de kwetsbare patiënten. Vaak wilden die helemaal geen polonaise meer aan hun lijf, maar vroegen ze alleen om goede pijnbestrijding. Ik realiseerde me dat patiënten soms hele andere dingen willen dan een arts voor ogen heeft.”

 

Eyeopener

Doutsje beseft dat iets moet veranderen. “Een kwetsbare oudere dame kwam binnen met een hoofdwond na een val”, legt ze uit. “Ik ging in gesprek met haar. Het bleek dat heftige jeuk haar ’s nachts uit haar slaap hield en dat zij door vermoeidheid was gevallen. Voor haar was het belangrijkste dat er iets aan de jeuk gedaan zou worden, zodat ze goed kon slapen.”

 

Goede indicatie

Veel patiënten die op de SEH komen, hebben geen hoge levensverwachting meer. Een oudere man arriveerde met flinke pijn op de borst. Hij had dat al langer en aan de oorzaak kon niets worden gedaan. “Ik vroeg wat hij nodig had”, zegt Doutsje. “Hij gaf aan iets te willen tegen de pijn. Niets hielp van wat ik deed en de enige optie was een slaapmiddel. Palliatieve sedatie dus, waar ik weinig van wist. Ik legde het uit aan de familie en dacht dat ze dat nooit zouden willen. Want het betekende dat hij dood zou gaan. Tot mijn verbazing kozen ze daarvoor. Ik belde het palliatief team en die vonden het een goede indicatie.”

 

 

 

De vraag achter de vraag

Via webinars en cursussen verdiept Doutsje zich verder in palliatieve zorg. “Een wereld ging voor me open. Kwaliteit van leven was voor veel patiënten belangrijker dan langer leven. Ik ging in gesprek met patiënten om te vragen wat ze echt wilden. Vaak gaf dat verrassende antwoorden, dingen waar ik helemaal niet aan gedacht zou hebben. Ik kreeg antwoord op de vraag achter de vraag. Dit bracht me zoveel dat ik als eerste SEH-arts van Nederland besloot om de kaderopleiding palliatieve zorg te gaan doen.”

 

Op de SEH deelt Doutsje haar inzichten over kwetsbare patiënten met collega’s. Ze adviseert hen de Surprise Question te stellen: ‘Zou ik verbaasd zijn als deze patiënt binnen het jaar zou overlijden?’ “Is het antwoord hierop nee, dan is het tijd om palliatieve zorg in te zetten. Dit kan ook naast gewone, ziektegerichte zorg. Het is niet of-of maar en-en. Collega’s zien inmiddels de waarde hiervan in. In veel situaties is het goed om ook zicht te blijven houden op kwaliteit van leven.”

 

Op de SEH komen vaak ouderen met verergerde klachten van bijvoorbeeld COPD, een longontsteking of een herseninfarct. “Een groot gedeelte van deze mensen zou helemaal niet ingestuurd moeten worden”, geeft Doutsje aan. “Een palliatief traject is veel meer op z’n plaats. Voor een huisarts is dat niet altijd makkelijk, zeker als iemand onder behandeling is bij een specialist. Wie neemt dan het initiatief om palliatieve zorg in te zetten? Wie heeft de regie? Dat is niet altijd duidelijk.”  

 

Als kaderarts palliatieve zorg heeft Doutsje straks een belangrijke rol in het verbeteren van de zorg voor kwetsbare patiënten. “Goede communicatie en openstaan voor hun wensen is essentieel. Ook draait het om teamwork. Verpleegkundigen hebben vaak eerder door hoe de vlag erbij hangt dan artsen. Ze zijn de oren en ogen van een afdeling, weten vaak meer dan wij. Samenwerking vormt de basis voor betere zorg, net als goede training in palliatieve zorg.”

 

Door Lizanne Ganzevles

Meer artikelen